Nhận thức là gì? Các giai đoạn của các bước nhận thức

Nhận thức là gì? Nhận thức cảm tính là mức độ nhận thức đầu tiên của chúng ta, trong đó chúng ta chỉ phản ánh được những đặc điểm bên ngoài của những sự vật. Qua nội dung sau đây sẽ bổ sung thêm nhiều thông tin hơn đến độc giả, cùng tìm đọc nhé1

Nhận thức là gì?

Theo “Từ điển Bách khoa Việt Nam”, nhận thức là hành trình biện chứng của sự phản ánh toàn cầu khách quan trong ý thức con người, nhờ đó con người tư duy và không ngừng tiến đến gần khách thể.

Theo quan điểm triết học Mac-Lenin, nhận thức được khái niệm là hành trình phản ánh biện chứng hiện thực khách quan vào trong bộ óc của con người, có tính tích cực, năng động, thông minh, trên cơ sở thực tiễn.

Nhận thức là hành trình biện chứng của sự phản ánh thế giới khách quan trong ý thức con người

Trong tâm lý học nhận thức và kỹ thuật nhận thức, nhận thức thường thường được coi là hành trình xử lý thông tin của tâm trí người tham gia hay người điều hành hoặc của bộ não.

Xem thêm Cách phát triển tư duy thông qua tổng hợp những cuốn sách phát triển tư duy kinh điển nhất

Các giai đoạn của chu trình nhận thức

Một khi nghiên cứu về nhận thức là gì thì chúng ta cần để ý đến các giai đoạn của chu trình nhận thức. Theo định nghĩa tư duy biện chứng, hoạt động nhận thức của con người đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn. Con đường nhận thức đấy được thực hiện qua các giai đoạn từ giản đơn đến khó khăn, từ thấp đến cao, từ cụ thể đến trừu tượng, từ hình thức bên ngoài đến thật chất bên trong.

Căn cứ vào tính chất phản ánh có thể chia toàn bộ công việc nhận thức thành 2 giai đoạn là nhận thức cảm tính và nhận thức lí tính.

Giai đoạn 1: Nhận thức cảm tính

Nhận thức cảm tính hay còn được biết tới là trực quan sinh động (phản ánh tính chất bên ngoài thông qua cảm xúc và tri giác) là giai phần mở đầu của chu trình nhận thức. Đây chính là một trong các giai đoạn của chu trình nhận thức mà con người sử dụng các giác quan để tác động vào sự vạt, sự việc nhằm kiểm soát sự vật, sự việc ấy. Nhận thức cảm tính gồm các hình thức sau:

Cảm giác

Là hình thức nhận thức cảm tính phản ánh các thuộc tính riêng lẻ của các sự vật, hiện tượng khi chúng ảnh hưởng trực tiếp vào các giác quan của con người. Cảm xúc là nguồn gốc của mọi sự hiểu biết, là hậu quả của sự chuyển hoá những năng lượng thúc đẩy từ bên ngoài thành yếu tố ý thức.

Tri giác

Hình thức nhận thức cảm tính phản ánh tương đối vẹn toàn sự vật khi sự vật đấy đang ảnh hưởng trực tiếp vào các giác quan con người. Tri giác là sự tổng hợp các cảm giác. So sánh với cảm xúc thì tri giác là hình thức nhận thức phong phú hơn, đầy đủ hơn. Trong tri giác chứa đựng cả những thuộc tính điểm đặc biệt và không điểm đặc biệt có tính trực quan của sự vật. Trong thời gian đó, nhận thức đòi hỏi phải phân biệt được đâu là thuộc tính điểm đặc biệt, đâu là tính chất không điểm đặc biệt và phải nhận thức sự vật Ngay cả khi nó không để lại trực tiếp tác động lên cơ quan cảm giác con người. Do vậy nhận thức phải vươn lên hình thức nhận thức cao hơn.

Biểu tượng

Là hình thức nhận thức cảm tính phản ánh tương đối hoàn chỉnh sự vật do sự tưởng tượng lại, nhớ lại sự vật khi sự vật không còn ảnh hưởng trực tiếp vào các giác quan. Trong biểu tượng vừa chứa đựng yếu tố trực tiếp vừa chứa đựng yếu tố gián tiếp. Bởi vì, nó được tạo ra nhờ có sự phối hợp, cung cấp lẫn nhau của các giác quan và đã có sự tham gia của yếu tố đo đạt, tổng hợp. Cho có thể biểu tượng phản ánh được những thuộc tính đặc trưng nổi bậc của các sự vật.

Giai đoạn 2: Nhận thức lý tính

Giai đoạn 2: Nhận thức lý tính

Nhận thức lý tính hay còn gọi là tư duy trừu tượng (phản ánh thực chất bên trong, bản chất của sự việc) là giai đoạn phản ánh gián tiếp trừu tượng, khái quát sự vật, được thể hiện qua các hình thức như định nghĩa, phán đoán, suy luận. Các hình thức của nhận thức lý tính bao gồm:

Định nghĩa

Là hình thức cơ bản của tư duy trừu tượng, phản ánh những đặc tính thực chất của sự vật. Sự tạo ra khái niệm là kết quả của sự khái quát, tổng hợp biện chứng các dấu hiệu, tính chất của sự vật hay lớp sự vật.

Khi mà bạn thấy một người mặc áo blouse cổ mang tai nghe bạn sẽ nghĩ ngay tới bác sĩ

Do đó, các khái niệm vừa có tính khách quan vừa có tính chủ quan, vừa có mối quan hệ ảnh hưởng qua lại với nhau, vừa thường xuyên vận động và tăng trưởng. Khái niệm có nhiệm vụ vô cùng quan trọng trong nhận thức bởi vì, nó là cơ sở để hình thành các phán đoán và tư duy khoa học.

Phán đoán

Là hình thức tư duy trừu tượng, liên kết các định nghĩa với nhau để khẳng định hay phủ định một dấu hiệu, một thuộc tính của đối tượng. Thí dụ: “Dân tộc nước ta là một dân tộc anh hùng” là một phán đoán vì có sự liên kết định nghĩa “dân tộc Việt Nam” với định nghĩa “anh hùng”.

Theo trình độ phát triển của nhận thức, phán đoán được phân chia làm ba loại là phán đoán đơn nhất (ví dụ: đồng dẫn điện), phán đoán đặc thù (ví dụ: đồng là kim loại) và phán đoán phổ biến (ví dụ: mọi kim loại đều dẫn điện). Ở đây phán đoán phổ biến là hình thức biểu hiện sự phản ánh bao quát rộng rãi nhất về đối tượng.

Suy luận

Là hình thức tư duy trừu tượng liên kết các phán đoán lại với nhau để rút ra một phán đoán có tính chất kết luận tìm ra tri thức mới. Thí dụ, nếu liên kết phán đoán “đồng dẫn điện” với phán đoán “đồng là kim loại” ta rút ra được tri thức mới “mọi kim loại đều dẫn điện”. Tùy theo sự kết hợp phán đoán theo trật tự nào giữa phán đoán đơn nhất, đặc thù với phổ biến mà người ta có được hình thức suy luận quy nạp hay diễn dịch. Ngoài suy luận, trực giác lý tính cũng có tác dụng phát hiện ra tri thức mới một cách nhanh chóng và đúng đắn.

Giai đoạn 3: Nhận thức trở về thực tiễn

Nhận thức trở về thực tiễn được hiểu là tri thức được kiểm nghiệm là đúng hay sai. Nói dễ hiểu thì thực tiễn là một trong các giai đoạn của chu trình nhận thức có vai trò kiểm nghiệm tri thức đã nhận thức được. Thế nên, thực tiễn là chuẩn mực của chân lý, cơ sở động lực, muc đích của nhận thức. Mục tiêu cuối cùng của nhận thức không những để trình bày và cải tạo thế giới mà còn có chức năng định hướng thực tiễn.

Một vài khái niệm liên quan đến nhận thức là gì?

Nhận thức là gì? Ở phần trên của bài đăng chúng ta đã cùng nhau nghiên cứu về định nghĩa nhận thức là gì. Tuy vậy xoay quanh nhận thức là gì còn rất nhiều định nghĩa trừu tượng khác. Bạn đọc hãy cùng GiaiNgo nghiên cứu thêm các khái niệm liên quan đến nó nhé!

Xem thêm Tổng hợp những Kỹ năng sale hiệu quả giúp bạn thành best seller

Tự nhận thức là gì?

Tự nhận thức hay thường được gọi là nhận thức về chính bản thân. Nó được xem là một năng lực đặc biệt, hỗ trợ bạn biết được một cách rõ ràng về cảm giác, thành quả của mình.

Tự nhận thức giúp con người hiểu sâu về các dấu hiệu, tính bí quyết, thói quen, thái độ, ý kiến, suy xét, ước muốn,… của bản thân mọi người. Chúng ta sẽ nhìn vào đó mà rút ra được những ưu điểm cũng như những làm giảm của bản thân, từ đấy tập điều chỉnh theo hướng tích cực và năng động hơn.

Tâm lý học nhận thức là gì?

Tâm lý học nhận thức là hành trình nghiên cứu khoa học về sự lưu ý, việc dùng ngôn ngữ, trí nhớ, nhận thức, xử lý nỗi lo, thông minh, tư duy,… của con người. Tâm lý học nhận thức được chia thành nhiều loại như tâm lý học giáo dục, tâm lý học xã hội, tâm lý học tư cách, tâm lý học bất thường, tâm lý học ngôn ngữ,…

Xem thêm Tân Kỷ Nguyên – hành trình 15 năm xây dựng và phát triển với sứ mệnh nâng tầm gian bếp việt

Năng lực nhận thức là gì?

Nhận thức là gì? khả năng nhận thức là tập hợp tất cả các kỹ năng, kiến thức, năng lực, hành vi của bản thân để đáp ứng cho việc nhận thức. Việc làm này được tạo ra trong chính cơ thể và não bộ của mỗi bạn. Những người có thể nhận thức càng lên cao thì kiến thức và kinh nghiệm tích lũy được càng nhiều, càng giúp ích cho cuộc sống của họ.

Qua bài viết trên đây của Tonghop.vn đã cung cấp các thông tin về nhận thức là gì? Các giai đoạn của các bước nhận thức. Hy vọng những thong tin trên của bài viết sẽ hữu ích với các bạn đọc. Cảm ơn các bạn đã dành thời gian để xem qua bài viết này nhé!

Mỹ phượng – tổng hợp

Tham khảo ( luatminhkhue.vn, giaingo.info, … )